ACT
18 oktober 2018
Van herfst naar lente…
21 mei 2019

Koan – wat is de volmaakte weg?


Deze blog schreef ik naar aanleiding van een meditatieles in het 3e jaar van de yogadocenten opleiding Yoga Academie Nederland. Nu al weer 5 jaar geleden...
Op elke uitademing stel ik mezelf de vraag: ‘Wat is de volmaakte weg?’ Ik zit met 8 andere vrouwen op het meditatiekussen. In een kring. Naast mij zit een jonge zwangere vrouw. Nog maar 3 maanden te gaan, zei ze voordat we begonnen. De leraar zit aan de andere kant van mij. Hij begeleidt ons in de juiste zithouding. ‘Een licht gestrekte rug’, hoor ik hem zeggen. ‘Je handen in je schoot, de duimen tegen elkaar, zodat ze een ovaaltje vormen met de vingers. Leg je hoofd in je buik.’ We weten nu wat hij daarmee bedoelt. We zijn inmiddels al derdejaars yogini’s. Ik schuif een beetje naar achteren alsof ik zo letterlijk mijn gedachten en gevoelens beter kan observeren.
Het is de laatste les van vandaag. Concentratie en meditatie. Beoefend vanuit het zenboeddhisme. Sommige van ons zijn al huiswaarts gegaan. Met dit kleine groepje voelt het intiem aan. We beoefenen zazen. Zitmeditatie. ‘Wat is de volmaakte weg?’ stel ik mezelf op elke uitademing. Alsof het geschreven staat in mijn handpalmen. Dit is geen meditatie, maar concentratie. Je focust je op een vraag. Een half jaar geleden kregen we deze ‘koan’ van de leraar. We hadden er zelf om gevraagd, hongerig als we zijn naar spirituele verdieping in ons leven. Koan betekent ingewikkeld vraagstuk en dit was vraag één geweest.
Voordat we vandaag begonnen, hadden enkelen van ons al aangestipt dat ze hier op gemediteerd hadden en dat ze het antwoord wisten. Ik had dit niet gedaan en observeer gewoon wat nu opkomt. Het borrelt in mijn hoofd. Gedachten struikelen over elkaar heen. Het eerste wat ik te pakken krijg, is een wedervraag: moet ik de vraag in absolute of relatieve zin beantwoorden? Met andere woorden: is het een vraag waar een universeel antwoord op is of moet ik deze voor mezelf beantwoorden?
Mijn geest zoekt naar het meest perfecte antwoord: ‘het is leven vanuit mijn ware essentie’. Of, geef het beestje een andere naam, noem het Bron, Divine, Atman, Goddelijke… het is datgene dat niet benoemd kan worden, niet beschreven kan worden, slechts ervaren…
Dan verschijnen als in neonletters ZIJN in mijn hoofd. Ik was te veel bezig met het beantwoorden van de vraag HOE is de volmaakte weg. Ik dacht aan een actiegericht antwoord. Maar, de vraag was niet hoe, maar: WAT is de volmaakte. En dat kan dan ook nooit een doe-modus aangeven. Een hele goeie, bedenk ik me daar op het kussentje: onderscheid in WAT is de volmaakte weg en HOE leef je die? Die laatste vind ik dan makkelijker te beantwoorden eerlijk gezegd.
“Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven”. Jezus

Het tweede vraagstuk van de koan was: ‘Laat mij zien dat het gaan van de volmaakte weg niet moeilijk is’. Nee, klopt: het is puur en gewoon DIT. En, tja, laat maar eens zien: wat ‘dit’ is?
‘Oke, maak je los uit deze houding en ontspan’. Als we onze benen hebben gemasseerd en langzaam gaan staan, beginnen we met kinhin. Loopmeditatie. Wederom stel ik mezelf de vraag op elke uitademing, terwijl ik tegelijkertijd mijn voeten verplaats. Dat is niet zo makkelijk. Aandacht bij de voeten, is voor mij weg van de aandacht van het denken. Ik focus op mijn voeten en laat de vraag even in het luchtruim hangen. Tevens merk ik op, als mijn aandacht de groep langs gaat, dat iedereen heel erg geconcentreerd is, naar binnen gekeerd in zichzelf, erg mooi! Om vervolgens mezelf weer tot de orde te roepen en mijn aandacht naar binnen te richten.
Vervolgens zetelen we onszelf weer op het kussen en weer stelt de leraar ons de vraag: wat is de volmaakte, grote weg?
Ik merk dat ik bodhisatvische (een bodhisatva is een term uit het boeddhisme; het is iemand die zijn eigen verlichting uitstelt om andere levende wezens te bevrijden. Een bodhisatva is geen boedda, dat is immers een persoon die volledig verlicht is.) trekjes vertoon: ik wil een universeel antwoord! Een antwoord dat voor iedereen geldt! Voor alle mensen op de hele wereld iets bedenken dat hen bevrijdt van samsara, het aardse bestaan vol lijden. Ik betrap mezelf hierop en tevens moet ik toegeven dat dit niet kan… Immers, is de volmaakte weg niet voor iedereen anders? Oké, focus op mezelf, wat is voor míj dan de volmaakte weg?
Mijn intuïtie vuurt vervolgens allerlei sensaties op me af over ‘wat de volmaakte weg is’, die ik met de volgende woorden vertaal: Puur bewustzijn. Purusha. DIT. Leven vanuit de onvoorwaardelijkheid in mezelf, waar liefde, licht, rust en vrede heerst, die tegelijkertijd ook buiten mij is. Leven vanuit mijn ware natuur omdat deze gelijk is aan dat van het leven zelf. De volmaakte weg is het leven zelf, samsara en nirvana en al de sensaties van hoe het lichaam dit ervaart. Op elk moment.
Ik kan het niet helpen de gedachte op te merken of dit ook niet de weg is voor één ieder?
Ik zit nog met 101 vragen in mijn hoofd als de leraar het cirkeltje af gaat en ons allen vraagt naar het antwoord. Mijn hartslag versnelt iets. Wat zal ik zeggen? Ik verlies gelijk een beetje het diepe contact met mezelf dat ik zojuist had gevonden. Dat mag er ook zijn, kom maar zenuwen, er is geen goed of fout antwoord.
Iemand hoor ik zeggen: ‘Dat is mijn weg.’ Een ander zegt: ‘ik’.
Oh help, hemeltje lief, is het eerste wat ik denk: hoe kan dat nu? Je identificeert je toch niet met jezelf, je ikje, je lichaam? Er moet iets universelers zijn bedenk ik me. Dat wat zich toont aan je, dat wat zich manifesteert voor je. En ja, je lichaam pikt dat op, in de zin van zintuigelijke waarneming. Maar is dat de volmaakte weg? Soms doet dat lichaam toch iets wat je totaal niet wilt?
Als het mijn beurt is, deel ik mijn dilemma met de groep: moet ik de vraag in relatieve, voor mezelf, beantwoorden of in absolute, universele zin?
De leraar legt uit: je zult er nooit een universeel antwoord op vinden, want het is geen universele vraag. Voor iedereen is dit anders en daarom wordt het meegegeven als een koan om daarop te mediteren.
Hij slaat op zijn bovenbenen: ‘Dit is de volmaakte weg. Dit lichaam. Het omhulsel waarmee ik mijn pad ga.’
Ik protesteer: ‘Mijn lichaam is een uitdrukking, een uiting van hoe ik de volmaakte weg gá, maar de vraag is, of het lichaam de volmaakte weg daadwerkelijk IS.’ In het kleine klasje ontstaat een beetje rumoer. Dat ik het nu niet snap, hoor ik fluisteren. Ik trek me er niets van aan. Ik was nog niet klaar met mijn interne onderzoek.
De leraar legt uit: ‘Je kan nooit af van de volmaakte weg. Geen omwegen, het is vallen én opstaan, de ware weg valt en staat weer op en valt en struikelt er gebeurt dat wat gebeurt.’
Jarenlang heb ik op een andere koan gemediteerd: wie ben ik? En er achter komen dat er geen IK is! En dat was precies de reden waarom ik struikelde over het antwoord: IK ben de weg.
Ik leg dit nog in een laatste poging uit. ‘Als de volmaakte weg je lichaam is, wie of wat is dan dat het lichaam beweegt? Er is geen IK en het leven is dát wat gebeurt, dan is dát de volmaakte weg voor mij. Ik ga deze weliswaar met mijn lichaam, maar mijn lichaam bepaalt niet hoe de volmaakte weg verloopt. Het is net andersom.’
‘Het ademt’, zegt de leraar ineens. ‘Niet ik.’ Ik kijk hem dankbaar aan, blij dat híj me begrijpt. Dat is wat ik bedoelde. Hij strekt zijn hand uit en ik leg mijn hand in de zijne die hij een kneepje geeft.
Yoga Academie Nederland is helemaal vernieuwd! Ik startte de opleiding in eerste instantie puur voor mijn persoonlijke ontwikkeling en bleek gaandeweg het lesgeven ontzettend leuk te vinden! Ik geef al weer 5 jaar yogalessen in Amsterdam en tijdens yogavakanties. Heb jij interesse in de YAN?

Eerstvolgende open dag: 16 maart 2019

Klik hier voor meer informatie.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *